14-15-nji dekabr aralygynda Ermenistanyň Ýerewan şäherinde deňze çykalgasy bolmadyk ösüp barýan ýurtlaryň ministrler derejesindäki duşuşygy geçirildi. Çäräniň temasy “Deňligi stimulirlemek, durnukly we üýtgewsiz ykdysadyýet üçin elýeterli we öz içine alyjy ulag aragatnaşygy” diýlip atlandyryldy. Duşuşyk, 2024-nji ýylyň iýun aýynda Ruandanyň paýtagty Kigali şäherinde geçiriljek ösüp barýan ýurtlaryň Üçünji maslahatynyň (LLDC) öňünden geçirilen taýýarlyk tapgyrydyr.

 

Foruma 30-dan gowrak ýurtlaryň we halkara guramalarynyň wekilleri gatnaşdy. Umumy mejlise Ermenistanyň premýer-ministri Nikol Paşinýan we BMG-niň Baş sekretarynyň orunbasary, BMG-niň Ösüp barýan ýurtlar boýunça üçünji konferensiýasynyň Baş sekretary Rabab Fatima gatnaşdy. Türkmenistana ýurduň Ministrler Kabinetiniň ýanyndaky Ulag we kommunikasiýalar agentligi wekilçilik etdi.

 

Ministrler we beýleki ýokary derejeli gatnaşyjylar gazanylan üstünlikler, ulag aragatnaşygyny gowulandyrmakdaky meseleler we mümkinçilikler, soňky on ýylda alnan sapaklar barada milli we sebitleýin tejribelerini paýlaşdylar, şeýle hem ulag aragatnaşygyny gowulandyrmak boýunça teklipleri we deňze çykalgasy bolmadyk ösüp barýan ýurtlar üçin hereket meýilnamasy görkezildi.

 

Agentligiň Baş direktorynyň orunbasary Batyr Annaýew şu günki sanly tehnologiýalary ulanmak arkaly global söwdany we baglanyşyklary özgertmäge bagyşlanan mejlisde çykyş etdi. Milli ykdysadyýeti sanlaşdyrmak prosesleri, şeýle hem ýurtda söwdanyň ösmegine möhüm täsir eden kiçi we orta telekeçileri goldamak üçin Döwlet maksatnamasynyň durmuşa geçirilişiniň netijeleri barada gürrüň berdi.

 

Gatnaşyjylara hödürlenen çykyşda, senagat pudagynda kiçi we orta kärhanalaryň önümçiliginiň paýynyň 2015-nji ýylda 5,6% -den 2021-nji ýylda 12.3% -e çenli ýokarlanandygy bellenildi. 2015-nji ýyldan 2021-nji ýyla çenli döwürde hususy kärhanalaryň bölek söwda dolanyşygy 2,8 esse ýokarlandy we 2019-njy ýyl bilen deňeşdirilende 39,8% ýokarlandy. 2021-nji ýylda bölek satuw dolanyşygynda hususy ulgam netijeli boldy ýagny ol 94,4%-e ýetdi.

 

Şol bir wagtyň özünde, sanlylaşdyrma Türkmenistanda söwdanyň özgermeginde, öndürijiligi ýokarlandyrmagyň möhüm çeşmesine öwrülip, durnuklylygy üpjün etmekde we ýaşyl önümçilige geçişi höweslendirmekde möhüm rol oýnady. Pandemiýa Türkmenistanda kärhanalaryň we hyzmatlaryň çaltlaşdyrylmagyna itergi berdi. Bu uzakdan işlemek üçin şertleri döretmegi, saglygy goraýyş, bilime we zerur önümlere we hyzmatlara uzakdan elýeterliligi üpjün etmegi öz içine alýar. Häzirki wagtda ýurtda elektron söwdanyň, bank we ulag we logistika pudaklarynyň ösmegine goşant goşýan ýüzlerçe söwda platformasy bar.

 

Soňky bäş ýylda satyn alnan halkara internet kanallarynyň umumy kuwwatynyň on esse ýokarlanmagy bilen görkezilýän internet akymynyň geçirijilik kuwwatyny ýokarlandyrmaga aýratyn üns berilýär. Häzirki wagtda Türkmenistanda internet ulanyjylarynyň sany üç milliondan geçdi, bu bolsa 2019-njy ýyldakydan 20% köpdir.

 

2017-nji ýyldan 2022-nji ýyla çenli döwürde ýurtda plastik kartoçkalaryň we internet bank ulanyjylarynyň sany iki esse artdy. Şeýle hem ykjam bank ulanyjylarynyň sanynda täsirli ösüş boldy, olaryň sany 65 esse artdy we 60 müňden gowrak adama ýetdi. Bu üýtgeşmeler, Türkmenistanda köp pudakly sanly çözgütleri öňe sürmekde oňyn netijeleri görkezýär.

 

Batyr Annaýew soňky on ýylda ulag aragatnaşygyny gowulandyrmakda gazanylan esasy üstünlikler barada hem durup geçip, 2015-nji ýyldan 2021-nji ýyla ulag we aragatnaşyk pudaklarynyň ösüşi üçin 48 milliard manatdan gowrak maýa goýlandygyny aýtdy. 2022-nji ýylda ýurduň jemi içerki önüminde ulag we aragatnaşyk ulgamynyň paýy 8,8% boldy, bu 2015-nji ýyldaky 7,4% görkeziji bilen deňeşdirilende ep-esli ýokarlandy.

 

Türkmenistanyň mundan beýläkki ädimleri innowasiýa we tehnologiki, ulag we logistika infrastrukturasyny güýçlendirmek, bank çözgütlerini birleşdirmek we telekommunikasiýa hyzmatlarynyň hilini ýokarlandyrmak üçin ikinji milli aragatnaşyk hemrasyny uçurmagy öz içine alýar. Şeýle hem erkin ykdysady zolaklary işjeňleşdirmek we ykdysady gurluşyň dürlüligini höweslendirmek üçin senagat toparlaryny döretmek we gözleghem-de ösüş taslamalaryna maýa goýumlarynyň ep-esli artdyrylmagy meýilleşdirilýär.

 

Umuman aýdanyňda, Türkmenistan ylma we innowasiýa aýratyn üns berip, täze hil ösüş derejesine geçmäge çalyşýar. Ulag we aragatnaşyk ulgamy bolsa, ösüşiň durnuklylygyny, söwdanyň şeýle-de hyzmatdaşlygyň ösüşini kesgitlemekde aýgytly rol oýnaýar.